Boşanma davasında mahkemenin verdiği karar, hemen uygulanabilir hale gelmez. Kararın kesinleşmesi için belirli sürelerin geçmesi ve prosedürlerin tamamlanması gerekir. Bu süreç, birçok kişi için kafa karıştırıcı olabilir. Boşanma kararının ne zaman kesinleştiği, kesinleşme şerhinin nasıl alınacağı ve nüfus kayıtlarına ne zaman işleneceği gibi sorular sıkça sorulmaktadır. Bu kapsamlı rehberde, boşanma kararının kesinleşme sürecini tüm detaylarıyla ele alacağız.
Boşanma Kararının Kesinleşme Süreci
Boşanma davası sonucunda mahkeme tarafından verilen karar, taraflara tebliğ edilir. Bu tebligat, kararın kesinleşme sürecinin başlangıcıdır. Türk hukuk sisteminde, ilk derece mahkemelerinin verdiği kararlar kesin değildir. Taraflar, kendileri aleyhine olan kararlara karşı üst mahkemelere başvuru hakkına sahiptir. Bu nedenle, boşanma kararının kesinleşmesi için temyiz süresinin geçmesi veya temyiz incelemesinin tamamlanması gerekir.
Anlaşmalı boşanma kararları genellikle daha hızlı kesinleşir. Çünkü taraflar zaten anlaşmış olduklarından, temyiz etme ihtimalleri düşüktür. Anlaşmalı boşanmada, kararın taraflara tebliğinden itibaren 2 haftalık temyiz süresi başlar. Bu süre içinde taraflardan hiçbiri temyiz başvurusunda bulunmazsa, karar kendiliğinden kesinleşir. Ancak pratikte, anlaşmalı boşanmalarda bile bazen temyiz başvurusu yapılabilir. Örneğin, taraflardan biri duruşmada baskı altında kaldığını veya yanıltıldığını iddia edebilir.
Çekişmeli boşanma davalarında ise durum daha karmaşıktır. Taraflardan biri veya her ikisi de kararı temyiz edebilir. Temyiz süresi, kararın taraflara tebliğinden itibaren 2 haftadır. Bu süre hak düşürücü bir süredir ve hiçbir şekilde uzatılamaz. Tatil günleri de bu süreye dahildir. Sürenin son günü tatil gününe denk gelirse, takip eden ilk iş günü sürenin son günü kabul edilir.
Temyiz Süreci ve Yargıtay İncelemesi
Boşanma kararına karşı temyiz başvurusu yapıldığında, dosya Yargıtay’a gönderilir. Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, aile hukuku davalarını inceler. Yargıtay incelemesi, dosya üzerinden yapılır. Taraflar veya avukatları duruşmaya çağrılmaz. Ancak, taraflar dilerse yazılı beyanda bulunabilirler.
Yargıtay incelemesi ortalama 6-12 ay sürer. Bu süre, Yargıtay’ın iş yoğunluğuna göre değişebilir. Bazı dönemlerde bu süre 18 aya kadar çıkabilir. Yargıtay, ilk derece mahkemesinin kararını hukuka uygun bulursa onama kararı verir. Bu durumda boşanma kararı kesinleşir. Eğer Yargıtay kararı hukuka aykırı bulursa, bozma kararı verir ve dosyayı yeniden yargılama yapılmak üzere ilk derece mahkemesine gönderir.
Bozma kararı verildiğinde, ilk derece mahkemesi ya bozma kararına uyar ya da önceki kararında ısrar eder. Israr kararı verilirse, dosya tekrar Yargıtay’a gönderilir. Bu kez Yargıtay Hukuk Genel Kurulu dosyayı inceler. Hukuk Genel Kurulu’nun verdiği karar kesindir ve bağlayıcıdır. Bu süreç, davayı 2-3 yıl daha uzatabilir.
Kesinleşme Şerhinin Alınması
Boşanma kararı kesinleştikten sonra, kesinleşme şerhi alınması gerekir. Kesinleşme şerhi, kararın artık kesin olduğunu ve bir daha değiştirilemeyeceğini gösteren resmi belgedir. Bu belge olmadan, nüfus müdürlükleri boşanma işlemini yapmaz. Kesinleşme şerhi, davayı gören mahkemeden alınır.
Kesinleşme şerhi almak için mahkeme kalemine dilekçe verilir. Dilekçede, davanın esas numarası, tarafların kimlikleri ve kesinleşme şerhi talep edildiği belirtilir. Mahkeme kalemi, dosyayı inceleyerek temyiz süresinin geçtiğini veya Yargıtay kararının geldiğini tespit eder. Her şey yolundaysa, kararın altına “İşbu karar … tarihinde kesinleşmiştir” şeklinde şerh düşer ve mühürler.
Kesinleşme şerhi genellikle başvurudan sonra 1-3 gün içinde verilir. Ancak bazı yoğun mahkemelerde bu süre bir haftayı bulabilir. Kesinleşme şerhi ücretsizdir, herhangi bir harç ödenmez. Vekil aracılığıyla da alınabilir. Tarafların bizzat gitmesine gerek yoktur.
Nüfus Kaydına İşleme
Kesinleşme şerhli boşanma kararı alındıktan sonra, boşanmanın nüfus kaydına işlenmesi gerekir. Bu işlem için herhangi bir nüfus müdürlüğüne başvurulabilir. İkamet edilen ilçenin nüfus müdürlüğü olması şart değildir. Başvuru için gerekli belgeler şunlardır: Kesinleşme şerhli boşanma kararı, nüfus cüzdanı veya kimlik kartı, varsa evlenme cüzdanı.
Nüfus müdürlüğü, evrak üzerinde inceleme yapar ve boşanma kararını nüfus kaydına işler. Bu işlem genellikle aynı gün içinde tamamlanır. İşlem tamamlandıktan sonra, nüfus kayıt örneğinde medeni hal “boşanmış” olarak görünür. Kadınlar için soyadı değişikliği de bu aşamada yapılır.
Boşanma kararında kadının kızlık soyadını kullanacağı belirtilmişse, otomatik olarak kızlık soyadına dönülür. Eğer kadın evlilik soyadını kullanmaya devam etmek istiyorsa ve buna dair mahkeme kararı varsa, bu da nüfus kaydına işlenir. Soyadı değişikliği nedeniyle kimlik kartının yenilenmesi gerekir.
Özel Durumlar ve İstisnalar
Bazı özel durumlarda kesinleşme süreci farklılık gösterebilir. Örneğin, taraflardan biri yurt dışında yaşıyorsa, tebligat süreci uzayabilir. Yurt dışı tebligatlar, konsolosluklar aracılığıyla yapılır ve 3-6 ay sürebilir. Bu durumda kesinleşme süreci de uzar.
Taraflardan birinin vefat etmesi durumunda, boşanma davası düşer. Ancak, boşanma kararı verilmiş ve henüz kesinleşmemişse, vefat eden tarafın mirasçıları kararı temyiz edebilir. Bu durumda mirasçıların davaya dahil edilmesi ve onlara tebligat yapılması gerekir.
Yabancı uyruklu eşle boşanmalarda, kararın yabancı ülkede tanınması için ek işlemler gerekebilir. Apostil, tercüme, konsolosluk onayı gibi işlemler yapılması gerekebilir. Her ülkenin kendi kuralları olduğu için, ilgili ülkenin konsolosluğundan bilgi alınmalıdır.
Kesinleşme Sonrası Yapılacak İşlemler
Boşanma kararı kesinleştikten ve nüfus kaydına işlendikten sonra bazı işlemlerin yapılması gerekir. Öncelikle, tüm resmi belgelerdeki medeni hal bilgisinin güncellenmesi gerekir. Ehliyet, pasaport, banka hesapları, sigorta poliçeleri gibi belgelerde güncelleme yapılmalıdır.
Mal paylaşımı kararı varsa, tapu, araç tescil gibi işlemler yapılmalıdır. Nafaka kararı varsa, icra takibi başlatılabilir. Velayet ve kişisel ilişki düzenlemesi varsa, bu konuda tarafların anlaşması ve uygulamaya başlaması gerekir.
Sosyal güvenlik işlemleri de önemlidir. Eşten dolayı sağlık sigortasından yararlananlar, boşanma sonrası bu haktan yararlanamaz. Kendi sağlık sigortasını yaptırması veya genel sağlık sigortasına başvurması gerekir. Emeklilik işlemlerinde de değişiklik olabilir.
Sık Yapılan Hatalar ve Dikkat Edilmesi Gerekenler
Kesinleşme sürecinde en sık yapılan hata, temyiz süresini kaçırmaktır. 2 haftalık süre çok kısa olduğu için, kararı alan taraf hemen avukatıyla görüşmeli ve temyiz edip etmeyeceğine karar vermelidir. Süre geçtikten sonra temyiz imkanı yoktur.
Bir diğer hata, kesinleşme şerhi almadan nüfus müdürlüğüne gitmektir. Nüfus müdürlükleri, kesinleşme şerhi olmayan kararları işleme koymaz. Bu nedenle önce mahkemeden kesinleşme şerhi alınmalıdır.
Kesinleşme şerhinin kaybolması veya yıpranması durumunda, mahkemeden yenisi istenebilir. Mahkeme arşivinde dosya saklandığı için, yeni bir kesinleşme şerhi verilebilir. Ancak bu işlem için birkaç gün beklemek gerekebilir.
Sonuç olarak, boşanma kararının kesinleşmesi belirli bir süreci gerektirir. Anlaşmalı boşanmalarda 2-3 hafta, çekişmeli boşanmalarda ise temyiz edilirse 6-12 ay veya daha uzun sürebilir. Kesinleşme şerhi alındıktan sonra nüfus işlemleri hızla tamamlanabilir. Bu süreçte dikkatli olmak ve gerekli işlemleri zamanında yapmak önemlidir. Hukuki destek almak, sürecin sorunsuz ilerlemesini sağlar.