Anlaşmalı boşanma, eşlerin karşılıklı rızayla ve üzerinde anlaştıkları şartlarla boşanmalarıdır. Bu sürecin en kritik belgesi boşanma protokolüdür. Doğru hazırlanmış bir protokol, hem boşanma sürecini hızlandırır hem de ileride çıkabilecek anlaşmazlıkları önler. Protokol hazırlarken nelere dikkat edilmeli, hangi maddeler mutlaka yer almalı ve yaygın hatalar nelerdir? Bu kapsamlı rehberde, anlaşmalı boşanma protokolü hazırlama sürecini tüm detaylarıyla ele alacağız.
Protokolün Hukuki Niteliği ve Önemi
Anlaşmalı boşanma protokolü, eşlerin boşanma konusundaki iradelerini ve boşanmanın mali sonuçları ile çocukların durumu hakkındaki anlaşmalarını içeren yazılı bir belgedir. Bu protokol, mahkeme tarafından onaylandıktan sonra taraflar için bağlayıcı hale gelir. Protokol, sadece boşanma anında değil, boşanma sonrasında da tarafların hak ve yükümlülüklerini belirler.
Protokolün en önemli özelliği, mahkeme kararı gibi icra edilebilir olmasıdır. Yani protokolde belirlenen yükümlülükler yerine getirilmezse, icra takibi başlatılabilir. Örneğin, protokolde belirlenen nafaka ödenmezse, alacaklı taraf doğrudan icra takibi başlatabilir. Bu nedenle protokoldeki her maddenin açık, net ve uygulanabilir olması büyük önem taşır.
Protokolde Bulunması Gereken Temel Unsurlar
Anlaşmalı boşanma protokolü hazırlanırken, belirli unsurların mutlaka yer alması gerekir. Bu unsurlar şunlardır:
1. Tarafların Kimlik Bilgileri: Protokolün başında, eşlerin adı, soyadı, T.C. kimlik numarası, doğum tarihi ve adresleri eksiksiz yazılmalıdır. Bu bilgiler, protokolün hangi kişiler arasında düzenlendiğini açıkça gösterir.
2. Evlilik Bilgileri: Evlenme tarihi, yeri ve evlenme sicil numarası belirtilmelidir. Bu bilgiler, mahkemenin evliliğin varlığını ve süresini tespit etmesi açısından önemlidir.
3. Boşanma İradesi: Tarafların karşılıklı rızayla boşanmak istedikleri açıkça belirtilmelidir. “Taraflar evlilik birliğinin temelinden sarsıldığı ve ortak hayatın sürdürülmesinin kendilerinden beklenemeyeceği konusunda anlaşmışlardır” gibi bir ifade kullanılabilir.
4. Mal Paylaşımı: Evlilik süresince edinilen malların nasıl paylaşılacağı detaylı olarak yazılmalıdır. Taşınmazlar için tapu bilgileri, araçlar için plaka ve model bilgileri, banka hesapları için hesap numaraları belirtilmelidir. Kimin hangi malı alacağı, borçların nasıl paylaşılacağı açıkça yazılmalıdır.
Çocuklarla İlgili Düzenlemeler
Eğer evlilikten çocuk varsa, protokolde çocuklarla ilgili düzenlemelere özel önem verilmelidir. Mahkeme, çocukların menfaatini öncelikli olarak değerlendirir.
Velayet: Çocuğun velayetinin hangi ebeveynde kalacağı belirtilmelidir. Son yıllarda ortak velayet uygulaması da yaygınlaşmaya başlamıştır. Ortak velayet isteniyorsa, bu açıkça yazılmalı ve nasıl uygulanacağı detaylandırılmalıdır.
Kişisel İlişki (Görüşme): Velayet hakkı olmayan ebeveynin çocukla kişisel ilişkisinin nasıl olacağı detaylı şekilde düzenlenmelidir. Hangi günler, hangi saatler arasında görüşme olacağı, hafta sonları, bayramlar, yaz tatilleri nasıl geçirileceği yazılmalıdır. “Her hafta sonu cumartesi sabah 10:00’da alıp pazar akşam 18:00’de teslim edecektir” gibi net ifadeler kullanılmalıdır.
İştirak Nafakası: Çocukların bakım, eğitim ve sağlık giderleri için ödenecek nafaka miktarı belirtilmelidir. Nafaka miktarı net rakam olarak yazılmalı, ödeme günü ve şekli belirtilmelidir. “Her ayın 5’ine kadar … TL iştirak nafakası … numaralı banka hesabına yatırılacaktır” şeklinde yazılabilir.
Nafaka ve Tazminat Düzenlemeleri
Yoksulluk nafakası ve tazminat talepleri, protokolde açıkça düzenlenmelidir. Taraflardan biri yoksulluk nafakası talep ediyorsa, miktarı, süresi ve ödeme şekli yazılmalıdır. Süresiz nafaka isteniyorsa “süresiz olarak” ifadesi kullanılmalıdır. Belirli süreyle sınırlıysa, kaç ay veya yıl olduğu belirtilmelidir.
Maddi ve manevi tazminat talepleri varsa, bunlar da protokolde yer almalıdır. Tazminat miktarı, ödeme şekli (peşin veya taksitli) belirtilmelidir. Taraflar tazminat talebinde bulunmuyorsa, “Taraflar birbirlerinden maddi ve manevi tazminat talep etmemektedirler” şeklinde yazılmalıdır.
Nafaka ve tazminat konusunda feragat beyanları çok önemlidir. Eğer taraflar bu haklardan feragat ediyorsa, bu açıkça yazılmalıdır. “Taraflar karşılıklı olarak nafaka ve tazminat haklarından feragat etmektedirler” gibi net bir ifade kullanılmalıdır. Bu feragat beyanı, ileride hak iddia edilmesini engeller.
Özel Durumlar ve Ek Maddeler
Her evliliğin kendine özgü durumları olabilir. Bu özel durumlar protokolde ayrıca düzenlenmelidir. Örneğin:
Ortak Kredi Borçları: Evlilik süresince alınan kredilerin nasıl ödeneceği, kimin sorumluluğunda olacağı belirtilmelidir. “… bankasından alınan … TL tutarındaki konut kredisinin kalan borcu tarafından ödenecektir” şeklinde yazılabilir.
Sigorta Poliçeleri: Hayat sigortası, sağlık sigortası gibi poliçelerin durumu, lehtar değişiklikleri protokolde yer alabilir.
İşyeri veya Şirket Hisseleri: Taraflardan birinin veya her ikisinin şirket ortaklığı varsa, hisselerin devri veya değerinin ödenmesi konusu düzenlenmelidir.
Soyadı Kullanımı: Kadının boşandıktan sonra hangi soyadını kullanacağı belirtilmelidir. Evlilik soyadını kullanmaya devam etmek istiyorsa, kocanın rızası protokolde yer almalıdır.
Protokol Hazırlarken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Protokol hazırlanırken bazı önemli noktalara dikkat edilmelidir. Öncelikle, protokoldeki ifadeler açık ve anlaşılır olmalıdır. Hukuki terimler kullanılabilir ancak tarafların anlayabileceği şekilde yazılmalıdır. Muğlak ifadelerden kaçınılmalıdır.
Tarihler, rakamlar ve isimler yazılırken hem rakamla hem yazıyla belirtilmesi önerilir. Örneğin, “2.500 TL (ikibin beşyüz Türk Lirası)” şeklinde yazılabilir. Bu, yanlış anlamaları ve tahrifatı önler.
Protokol, bilgisayarda yazılmalı ve çıktısı alınmalıdır. El yazısı protokoller okunabilirlik sorunu yaratabilir. Her sayfanın altı taraflarca paraflanmalı, son sayfa imzalanmalıdır. İmza tarihinin de yazılması önemlidir.
Protokolün birden fazla nüshası hazırlanmalıdır. Tarafların her birine birer nüsha verilmeli, bir nüsha da mahkemeye sunulmalıdır. Avukat varsa, avukata da bir nüsha verilmelidir.
Yaygın Hatalar ve Nasıl Önlenir
Protokol hazırlanırken sıkça yapılan hatalar vardır. Bunların başında, eksik veya yanlış kimlik bilgileri gelmektedir. T.C. kimlik numarası, adres gibi bilgiler mutlaka kontrol edilmelidir.
Mal paylaşımında detay eksikliği yaygın bir hatadır. “Ev eşyaları eşit paylaşılacaktır” gibi genel ifadeler sorun yaratır. Bunun yerine, değerli eşyaların tek tek sayılması ve kimin alacağının belirtilmesi daha doğrudur.
Nafaka miktarının güncellenmesi konusu genellikle unutulur. TÜFE oranında artış yapılacağı veya her yıl belirli oranda artırılacağı gibi hükümler eklenebilir. Bu, enflasyon karşısında nafakanın değer kaybetmesini önler.
Kişisel ilişki düzenlemesinde esneklik bırakılmaması sorun yaratabilir. Hastalık, sınav dönemi gibi özel durumlar için alternatif düzenlemeler yapılabilir. “Taraflar çocuğun üstün yararını gözeterek karşılıklı anlaşmayla değişiklik yapabilirler” gibi bir madde eklenebilir.
Mahkeme Onayı ve Sonrası
Hazırlanan protokol, boşanma davası dilekçesine eklenerek mahkemeye sunulur. Hakim, duruşmada protokolü inceler ve tarafları dinler. Protokolün tarafların özgür iradesiyle hazırlandığından emin olur. Çocukların menfaatine aykırı hükümler varsa, hakim değişiklik isteyebilir.
Hakim protokolü uygun bulursa, boşanma kararıyla birlikte onaylar. Onaylanan protokol, mahkeme kararı hükmündedir ve kesinleşmeden sonra uygulanır. Protokol hükümleri yerine getirilmezse, icra takibi başlatılabilir.
Protokol onaylandıktan sonra değişiklik yapmak zordur. Ancak tarafların anlaşması ve mahkeme onayı ile değişiklik yapılabilir. Özellikle çocuklarla ilgili düzenlemelerde, şartların değişmesi halinde mahkemeye başvurulabilir.
Sonuç olarak, anlaşmalı boşanma protokolü hazırlamak dikkat ve özen gerektirir. Doğru hazırlanmış bir protokol, boşanma sürecini kolaylaştırır ve sonrasında çıkabilecek sorunları önler. Protokol hazırlarken profesyonel hukuki destek almak, hak kayıplarını önler ve sürecin sağlıklı işlemesini sağlar. Her evlilik ve boşanma kendine özgü olduğu için, protokol de bu özelliklere uygun hazırlanmalıdır.